Μάχη με τα μικρόβια για να σταματήσουν να είναι ανθεκτικά απέναντι στα αντιβιοτικά

Μια νέα επιστημονική έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLoS Biology δείχνει ότι τα βακτήρια μπορούν να εξελιχθούν γρηγορότερα όταν χρησιμοποιούνται ισχυρότερα αντιβιοτικά.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Εξετερ στην Αγγλία και του Κιέλου στη Γερμανία πειραματίστηκαν στο εργαστήριο με διαφορετικούς συνδυασμούς αντιβιοτικών πάνω στο κολοβακτήριο Ε. coli (Escherichia coli).

Σε αντίθεση με ό,τι περίμεναν, ανακάλυψαν ότι ο ρυθμός της εξέλιξης της ανθεκτικότητας του βακτηρίου επιταχύνει όταν η θεραπεία είναι πιο ισχυρή, επειδή τα ανθεκτικά βακτηριακά κύτταρα ευδοκιμούν περισσότερο στη διάρκεια των πιο επιθετικών θεραπειών.

Αυτό συμβαίνει επειδή τα μη ανθεκτικά κύτταρα εξαλείφονται από μια ισχυρή θεραπεία με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια έλλειψη ανταγωνισμού που επιτρέπει στα ανθεκτικά βακτήρια να πολλαπλασιαστούν γρήγορα. Αυτά τα κύτταρα συνεχίζουν να δημιουργούν αντίγραφα ανθεκτικών γονιδίων που βοηθούν να μειωθεί γρήγορα η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων.

Εκτός από τα πειράματα, τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας επιβεβαιώθηκαν και με τη χρήση μαθηματικών μοντέλων στο σύνολο του γονιδιώματος των ανθεκτικών και μη ανθεκτικών Ε. coli.

Ο καθηγητής Ρόμπερτ Μπέρντμορ, ερευνητής του Πανεπιστημίου του Εξετερ δήλωσε χαρακτηριστικά: «Μείναμε έκπληκτοι από το πόσο γρήγορα τα βακτήρια εξέλιξαν την αντίστασή τους. Σχεδόν σταματήσαμε τα πειράματα, επειδή δεν περιμέναμε πως κάποιες από τις θεραπείες θα έχαναν τόσο γρήγορα την ισχύ τους, μερικές φορές μέσα σε μία μόλις μέρα. Αλλά τώρα γνωρίζουμε ότι τα βακτήρια που παραμένουν μετά την αρχική θεραπεία έχουν αναπαραχθεί σε συγκεκριμένες περιοχές του γονιδιώματος, περιέχοντας μεγάλους αριθμούς γονιδίων αντίστασης. Αυτά τα αντίγραφα εμφανίζονται πολύ πιο γρήγορα όταν συνδυάζονται τα αντιβιοτικά, με αποτέλεσμα την ταχεία εξέλιξη πολύ ανθεκτικών βακτηρίων. Ο σχεδιασμός νέων θεραπειών που θα εμποδίσουν την αντίσταση των βακτηρίων στα αντιβιοτικά δεν είναι εύκολη υπόθεση, όπως δείχνει η παρούσα έρευνα και οι κυβερνήσεις ίσως χρειαστεί να αυξήσουν την χρηματοδότησή τους», λέει χαρακτηριστικά.

Ο Δρ Ραφαέλ Πένα – Μίλερ από το τμήμα της Βιοεπιστήμης του Πανεπιστημίου του Εξετερ, τόνισε: «Τα στοιχεία που δείχνουν ότι τα συνδυασμένα αντιβιοτικά που σκοπό έχουν να κάνουν πιο ισχυρή τη θεραπεία, μπορούν να οδηγήσουν στη δημιουργία περισσότερων αντιγράφων των γονιδίων των βακτηρίων, είναι πραγματικά ανησυχητικά».

Ο καθηγητής Χάινριχ Σούλενμπεργκ από το Πανεπιστήμιο του Κιέλου στη Γερμανία εξηγεί: «Το ενδιαφέρον είναι πως τα βακτήρια δεν κάνουν απλώς αντίγραφα των γονιδίων που χρειάζονται. Σ’ αυτή την περίπτωση, αντιγράφουν άλλα γονίδια, αυξάνοντας την αντίσταση στα αντιβιοτικά σε κύτταρα που δεν έχουν καν λάβει θεραπεία».

Περίπου 440.000 νέες περιπτώσεις βακτηρίων ανθεκτικών στα φάρμακα της φυματίωσης εμφανίζονται ετησίως, προκαλώντας περίπου 150.000 θανάτους. Στατιστικά στοιχεία σαν αυτό οδήγησαν πρόσφατα το υπουργείο Υγείας  της Γερμανίας να δηλώσει ότι η ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιβιοτικά αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την ανθρώπινη υγεία.