Καρκίνος του πνεύμονα, συμπτώματα, πρόληψη και θεραπεία

Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο σε άνδρες και γυναίκες. Αυτό δεν συνέβαινε πάντα. Πριν από την ευρεία χρήση των τσιγάρων, ο καρκίνος του πνεύμονα ήταν σπάνιος.

Σήμερα το κάπνισμα προκαλεί εννέα στους δέκα θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα, ενώ το ραδόνιο, η ρύπανση και η έκθεση σε χημικά παίζουν μικρότερο ρόλο. Καινούργια φάρμακα ολοένα και αναπτύσσονται και προσφέρουν ελπίδες σε όσους έχουν διαγνωστεί πρόσφατα.

Πώς το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα

Τα τσιγάρα δεν είναι μόνο γεμάτα με καρκινογόνες χημικές ουσίες, αλλά αφοπλίζουν και το φυσικό αμυντικό σύστημα των πνευμόνων. Οι αεραγωγοί είναι επενδυμένοι με μικροσκοπικές τρίχες που είναι γνωστές ως βλεφαρίδες. Αυτές οι τρίχες προστατεύουν τους πνεύμονες, σκουπίζοντας τις τοξίνες, τα βακτήρια και τους ιούς. Ο καπνός του τσιγάρου παραλύει τις βλεφαρίδες, έτσι ώστε να μην μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους. Αυτό επιτρέπει στα καρκινογόνα να κολλάνε στους πνεύμονες.

Τα συμπτώματα του καρκίνου του πνεύμονα

Ο καρκίνος του πνεύμονα ξεκινά ως «αόρατος». Συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα ή προειδοποιητικά σημάδια στα πρώτα στάδια. Καθώς εξελίσσεται, τα συμπτώματα είναι συνήθως «μη ειδικά» και μπορεί να περιλαμβάνουν:

* Bήχα που δεν σταματά

* Πόνο στο στήθος κατά τη διάρκεια μιας βαθιάς εισπνοής

* Συριγμό ή δυσκολία στην αναπνοή

* Βήχα με φλέγμα με αίμα

* Κούραση

Eλικοειδής αξονική τομογραφία (spiral CT)

Μπορεί ο καρκίνος του πνεύμονα να βρεθεί νωρίς; Ενας τύπος σάρωσης που ονομάζεται ελικοειδής αξονική τομογραφία (spiral CT) έχει δώσει ελπίδες πως μπορεί να εντοπίσει τους πρώιμους καρκίνους του πνεύμονα σε μερικούς ανθρώπους, ωστόσο ακόμα δεν είναι σαφές αν μπορεί να τους βρει αρκετά νωρίς ώστε να σώσει ζωές. Επί του παρόντος ακόμα η χρησιμότητά του αξιολογείται. Ενα μειονέκτημα της ελικοειδούς αξονικής τομογραφίας είναι πως αποκαλύπτει πολλές αβλαβείς ανωμαλίες του πνεύμονα, που μπορούν να οδηγήσουν σε περιττές βιοψίες, ανησυχία και χειρουργικές επεμβάσεις.

Διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα

Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο καρκίνος του πνεύμονα δεν είναι ύποπτος μέχρι να προκαλέσει συμπτώματα όπως χρόνιος βήχας ή συριγμός. Σε εκείνο το σημείο, ο γιατρός πιθανότητα θα ζητήσει να γίνει ακτινογραφία θώρακος και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις. Μπορεί επίσης να ζητηθεί να γίνει ένα τεστ σάλιου για να αξιολογηθεί το φλέγμα. Εάν οποιαδήποτε απ’ αυτές τις εξετάσεις παρουσιάσουν ενδείξεις για παρουσία καρκίνου, τότε πιθανότατα θα γίνει βιοψία.

Βιοψία πνεύμονα

Αν μια υποψία όγκου είναι ορατή σε ακτινογραφία, ή τα καρκινικά κύτταρα εμφανιστούν σε ένα τεστ πτυέλων, μια βιοψία θα κληθεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση. Ενα μικρό δείγμα της ύποπτης μάζας θα απομακρυνθεί, συνήθως με μια βελόνα για την εξέταση κάτω από μικροσκόπιο. Με τη μελέτη του δείγματος, ένας παθολόγος μπορεί να καθορίσει αν ο όγκος είναι καρκίνος του πνεύμονα και αν ναι τι είδους.

Δύο τύποι καρκίνου του πνεύμονα

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι καρκίνου του πνεύμονα. Ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα που είναι ο πιο επιθετικός από τους δύο, που σημαίνει πως μπορεί να εξαπλωθεί γρήγορα και σε άλλα μέρη του σώματος στα πρώτα στάδια της νόσου. Είναι στενά συνδεδεμένος με τη χρήση τσιγάρων και είναι σπάνιος σε μη καπνιστές. Ο άλλος τύπος είναι ο μη-μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα που αναπτύσσεται πιο αργά και είναι πιο συχνός, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το 90% όλων των καρκίνων του πνεύμονα.

Στάδια του καρκίνου του πνεύμονα

Η σταδιοποίηση χρησιμοποιείται για να περιγράφει πόσο μακριά έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος του πνεύμονα. Υπάρχουν διάφορα συστήματα για τους δύο κύριους τύπους καρκίνου του πνεύμονα. Ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα χωρίζεται σε δύο στάδια: «Περιορισμένος» σημαίνει ότι περιορίζεται στον έναν πνεύμονα και ίσως στους κοντινούς λεμφαδένες. «Εκτεταμένος» σημαίνει πως έχει εξαπλωθεί και σε άλλα όργανα πέρα από τον πνεύμονα. Ο μη-μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα έχει ταξινομηθεί σε στάδια από το ένα έως το τέσσερα, ανάλογα από το πόσο μακριά έχει εξαπλωθεί.

Ποσοστά επιβίωσης του καρκίνου του πνεύμονα

Τα ποσοστά επιβίωσης για τον καρκίνο του πνεύμονα μπορεί να είναι παραπλανητικά. Τα τελευταία στοιχεία, δίνουν ανάλογα με το στάδιο και τη διάγνωση πιθανότητες ζωής τουλάχιστον για πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση, που κυμαίνονται από 1% έως 45% για άτομα με μη-μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. Αλλά επειδή οι θεραπείες έχουν προχωρήσει την τελευταία δεκαετία η προοπτική μπορεί να είναι καλύτερη για τους ασθενείς, οι οποίοι διαγιγνώσκονται σήμερα.

Θεραπεία στα πρώιμα στάδια

Οταν ο μη-μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα ανακαλυφθεί πριν επεκταθεί πέρα από τον έναν πνεύμονα τότε η χειρουργική επέμβαση μπορεί να προσφέρει θεραπεία. Ο χειρουργός μπορεί να αφαιρέσει το τμήμα του πνεύμονα που περιέχει τον όγκο, ή αν είναι απαραίτητο, ολόκληρο τον πνεύμονα. Ορισμένοι ασθενείς κάνουν στη συνέχεια θεραπεία με ακτινοβολία και/ή χημειοθεραπεία μετά από χειρουργική επέμβαση για να σκοτώσουν τυχόν εναπομείναντα καρκινικά κύτταρα. Η χειρουργική επέμβαση συνήθως δεν αποτελεί επιλογή για ασθενείς με μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα καθώς τυπικά αυτός έχει ήδη εξαπλωθεί κατά τη στιγμή της διάγνωσης.

Θεραπεία προχωρημένου καρκίνου του πνεύμονα

Οταν ο καρκίνος του πνεύμονα είναι πολύ προχωρημένος για να θεραπευτεί, οι θεραπείες στοχεύουν στο να βοηθήσουν τον ασθενή να ζήσει περισσότερο και να διατηρήσει μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία μπορούν να συρρικνώσουν τους όγκους και να βοηθήσουν στον έλεγχο των συμπτωμάτων, όπως ο πόνος στα οστά ή το μπλοκάρισμα των αεραγωγών. Η χημειοθεραπεία συνήθως είναι η κατ’ εξοχήν θεραπεία για τον μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα.

Στοχευμένες θεραπείες

Οι στοχευμένες θεραπείες είναι μια νεότερη μορφή θεραπείας του καρκίνου που χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με την χημειοθεραπεία ή όταν άλλες θεραπείες έχουν αποτύχει. Ενας τύπος στοχευμένης θεραπείας εμποδίζει την ανάπτυξη νέων αιμοφόρων αγγείων που θα μπορούσαν να «ταΐζουν» τα καρκινικά κύτταρα. Εχει αποδειχθεί ότι βοηθά άτομα με προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα να ζήσουν περισσότερο, όταν χορηγείται μαζί με χημειοθεραπεία. Αλλες στοχευμένες θεραπείες διακόπτουν τα σήματα που κάνουν τα καρκινικά κύτταρα να πολλαπλασιάζονται.

Η ζωή μετά τη διάγνωση

Το να διαγνωστεί κάποιος με καρκίνο του πνεύμονα είναι ένα σοκ και αν μάλιστα συνδέεται με το κάπνισμα, μπορεί να υποφέρει από ενοχές. Αλλά δεν είναι η στιγμή για να κατηγορεί κανείς τον εαυτό του. Αντί γι’ αυτό οι ειδικοί συστήνουν να κοιτάξει κανείς μπροστά. Δεν είναι αργά για να γίνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Καρκίνος του πνεύμονα και παθητικό κάπνισμα

Ενώ το κάπνισμα είναι η κορυφαία αιτία καρκίνου του πνεύμονα δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας κινδύνου. Το παθητικό κάπνισμα στο σπίτι ή στο χώρο εργασίας, αυξάνει επίσης τον κίνδυνο. Οι άνθρωποι που είναι παντρεμένοι με καπνιστές έχουν 20% με 30% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του πνεύμονα απ’ ό,τι οι σύζυγοι των μη καπνιστών.

Καρκίνος του πνεύμονα και συνθήκες εργασίας

Ορισμένα επαγγέλματα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα σε καπνιστές και μη καπνιστές. Οι άνθρωποι που εργάζονται σε βιομηχανίες και εκτίθενται σε χημικές ουσίες, θα πρέπει να λαμβάνουν προφυλάξεις για να περιορίσουν την έκθεσή τους. Ο αμίαντος που κάποτε χρησιμοποιείτο ευρέως σε μονωτικά υλικά, είναι μία από τις πασίγνωστες αιτίες καρκίνου του πνεύμονα. Χρησιμοποιείται σπάνια σήμερα, αλλά οι εργαζόμενοι που είχαν εκτεθεί χρόνια πριν, εξακολουθούν να διατρέχουν κίνδυνο.

Καρκίνος του πνεύμονα και ραδόνιο

Το ραδόνιο είναι ένα φυσικό ραδιενεργό αέριο που μπορεί να συσσωρευτεί μέσα στα σπίτια και να αυξήσει τον κίνδυνο του καρκίνου του πνεύμονα, ιδίως σε άτομα που καπνίζουν. Το ραδόνιο δεν μπορεί κανείς να το μυρίσει ή να το δει, αλλά μπορεί να ανιχνευθεί μόνο με τεστ. Στο εξωτερικό το πρόβλημα ήταν ιδιαίτερα μεγάλο, στην Ελλάδα αρχίζει να απασχολεί τα τελευταία χρόνια χωρίς να έχουν γίνει πολλά για την αντιμετώπισή του. Υπάρχουν, ωστόσο, 25 περιοχές στην Ελλάδα με μεγαλύτερη του συνηθισμένου συσσώρευση ραδονίου,  μεταξύ των οποίων είναι το κέντρο της Θεσσαλονίκης και της Καβάλας, και ορισμένες περιοχές στη Θεσπρωτία, την Ξάνθη, τη Δράμα, τις Κυκλάδες, τα Γρεβενά και την Κοζάνη.

Καρκίνος του πνεύμονα και ατμοσφαιρική ρύπανση

Παρόλο που προκαλεί πολύ λιγότερες περιπτώσεις από το κάπνισμα, η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη του καρκίνου του πνεύμονα. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η ρύπανση από τα αυτοκίνητα, τα εργοστάσια και τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, μπορούν να επηρεάσουν τους πνεύμονες με έναν τρόπο παρόμοιο με το παθητικό κάπνισμα. Παγκοσμίως, η ατμοσφαιρική ρύπανση εκτιμάται ότι προκαλεί περίπου το 5% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα.

Αλλοι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του πνεύμονα

Αλλοι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο του πνεύμονα είναι:

* Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του πνεύμονα

* Το πόσιμο νερό που είναι πλούσιο σε αρσενικό

Ο καρκίνος του πνεύμονα έχει εμφανιστεί σε άτομα που δεν έχουν γνωστούς παράγοντες κινδύνου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν έχουν καπνίσει. Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν την αιτία ακόμα, αλλά ο καρκίνος του πνεύμονα σε μη καπνιστές φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες από τους άνδρες. Και ένα τύπος, το αδενοκαρκίνωμα, είναι πιο συχνός σε μη καπνιστές από τους καπνιστές.