Εθισμός: Αναγνωρίζοντας το πρόβλημα

Η αναγνώριση ενός προβλήματος εθισμού, είναι πιο δύσκολη απ’ όσο φαίνεται. Οι τοξικομανείς, είναι συχνά εκπαιδευμένοι να κρύβουν τη συμπεριφορά τους, ακόμα και από τους πιο στενούς τους φίλους και τα μέλη της οικογένειάς τους.

Επιπλέον, αυτό που μπορεί να δείχνει πως είναι εθισμός, θα μπορούσε στην πραγματικότητα να είναι μια πειραματική φάση ή η αντίδραση του ατόμου σε δύσκολες ή στρεσογόνες συνθήκες. Ο εθισμός, ωστόσο, είναι συνήθως χρόνιος και εκφυλιστικός στη φύση. Χωρίς την παρέμβαση στα αρχικά στάδια, ο εθισμός μπορεί να μετατραπεί σε μια εξουθενωτική απειλή για τη ζωή. Ανεξάρτητα από τον τύπο εξάρτησης, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τα προειδοποιητικά σημάδια και να ζητήσουμε βοήθεια, αν χρειαστεί.

Πρώιμη συμπεριφορά

Στα αρχικά στάδια το άτομο μπορεί να μην παρουσιάζει στοιχεία αποκαλυπτικά ενός εθισμού σε πλήρη άνθηση. Ειδικά όταν πρόκειται για κοινές συμπεριφορές, όπως το αλκοόλ, ή το κάπνισμα, μπορεί απλά το άτομο να κάνει τη χρήση μιας ουσίας, μία μόνο φορά, για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Ως εκ τούτου, μπορεί να είναι δύσκολο να καθοριστεί εάν η συμπεριφορά αυτή θα επαναληφθεί και σε ποιο βαθμό θα εκδηλωθεί ο εθισμός.  Ακόμη και στα πρώιμα στάδια, ωστόσο, ορισμένα στοιχεία μπορεί να είναι εμφανή. Εάν ένα πρόσωπο έχει εθιστεί σε μια δραστηριότητα ή σε μια ουσία, αναζητά περιπτώσεις όπου θα έχει την ευκαιρία να πειραματιστεί ή να βιώσει εμπειρίες, όπως επεισόδια υπερφαγίας ή απώλειας ελέγχου, οπότε σ’ αυτή την περίπτωση το πρόβλημα του εθισμού μπορεί να φανερωθεί.

Αποξένωση

Μόλις ένα άτομο κινείται πέρα από τον πειραματισμό ή την πρώιμη φάση του εθισμού, θα αρχίσει να αποξενώνεται από τους φίλους και την οικογένειά του. Οι τοξικομανείς τείνουν να διατηρούν στο περιβάλλον τους μόνο άτομα που έχουν την ίδια συμπεριφορά με αυτούς. Ενας εξαρτημένος συνήθως δεν θα θέσει τον εαυτό του εύκαιρο σε συχνές κοινωνικές εκδηλώσεις, όπου δεν θα μπορεί να χρησιμοποιήσει την ουσία της επιλογής του ή που ενδεχομένως θα παρουσιάσει την εθιστική συμπεριφορά που θέλει να κρύψει. Αρχικά η αποξένωση μπορεί να είναι σπάνια, αλλά σταδιακά θα προχωρήσει. Ενας εξαρτημένος θα προσπαθήσει να αποκρύψει την κατάστασή του από τους αγαπημένους τους, ειδικά από εκείνους που θα προσπαθήσουν να παρέμβουν, για να σταματήσουν τη συμπεριφορά του. Δεν είναι αφύσικο για τους τοξικομανείς να αποκοπούν εντελώς ή να μειώσουν τις επαφές με τις οικογένειές τους, τους φίλους, τους συζύγους ή τα παιδιά.

Υγεία

Ενας άλλος τρόπος για να αναγνωρίσει κάποιος το πρόβλημα του εθισμού, είναι να δώσει προσοχή στην υγεία του ατόμου. Αν ο εθισμός είναι ουσία που βασίζεται στην συμπεριφορά, ο εξαρτημένος θα βιώσει σχεδόν πάντα μια κάμψη στην ποιότητα της υγείας του. Επίμονη ασθένεια, τραυματισμοί ή χρόνια κόπωση μπορεί να είναι δείκτες του προβλήματος. Το δέρμα, τα μαλλιά, τα δόντια, τα νύχια ενός εξαρτημένου μπορεί επίσης να είναι σε κακή κατάσταση, ειδικά αν το άτομο κάνει κατάχρηση επικίνδυνων ουσιών όπως κοκαΐνη ή μεθαμφεταμίνη. Το άτομο μπορεί να έχει, επίσης, ακανόνιστο πρόγραμμα ύπνου ή να καθυστερεί να πάει στην εργασία του και σε άλλες σημαντικές υποχρεώσεις ή ακόμα και να απουσιάζει εντελώς.

Είναι, επίσης, σημαντικό να εξετάσουμε την ψυχική και συναισθηματική υγεία του ατόμου. Ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση ή ευερεθιστότητα και επιθετική συμπεριφορά είναι συχνά συμπτώματα που σχετίζονται με τον εθισμό. Είναι, ακόμα, πιθανό το άτομο να πάθει κατάθλιψη, απάθεια ή να παρουσιάσει αυτοκτονικές τάσεις. Σε γενικές γραμμές, αν άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν σε θέματα ψυχικής ή σωματικής υγείας, απουσιάζουν, τότε η αιτία αυτής της συμπεριφοράς είναι πιθανό να είναι η κατάχρηση ουσιών ή να είναι παρόν κάποιο άλλο πρόβλημα εθισμού.

Συνέπειες

Στα μεσαία ή τελευταία στάδια του εθισμού (αν και μερικές φορές συμβαίνει ακόμα και στο αρχικό στάδιο) ο εξαρτημένος πιθανότατα θα βιώσει αρνητικές συνέπειες, ως αποτέλεσμα της εθιστικής συμπεριφοράς. Οι συνέπειες αυτές μπορεί να περιορίζονται στην προσωπική ζωή ενός εξαρτημένου, αν και δεν είναι ασυνήθιστο το άτομο αυτό να βιώσει επαγγελματικές ή νομικές προεκτάσεις των πράξεών του.

Μερικές συχνές συνέπειες περιλαμβάνουν:

* Εγκατάλειψη του σχολείου ή κακούς βαθμούς

* Απουσία από την εργασία ή από σημαντικές υποχρεώσεις

* Αποσύνθεση των σχέσεων με φίλους ή με την οικογένεια

* Απώλεια της καλής εντύπωσης και φήμης μέσα στην κοινότητα που ζει

* Ατυχήματα, τραυματισμούς, ή παραμονή στο νοσοκομείο ως αποτέλεσμα της εθιστικής συμπεριφοράς

* Παραπομπές, συλλήψεις ή φυλάκιση

* Εξωση από τον τόπο κατοικίας ή αποτυχία πληρωμής οφειλών

* Απώλεια εργασίας ή γονικών δικαιωμάτων

Παρόλο που παρόμοια προβλήματα μπορούν να συμβούν και στη ζωή των μη εξαρτημένων ατόμων, είναι σημαντικό να διαπιστωθεί αν οι συνέπειες είναι αποτέλεσμα ενός μεμονωμένου περιστατικού ή ενός αυξανόμενου προβλήματος με την εθιστική ουσία ή συμπεριφορά.

Δικαιολογίες

Παρά την ανησυχία φίλων και οικογένειας, ένας εξαρτημένος θα αρνηθεί σχεδόν πάντα τη σοβαρότητα της εθιστικής του συμπεριφοράς. Οι δικαιολογίες είναι συχνές μεταξύ των τοξικομανών. Το πρόσωπο θα έχει συνήθως μια σειρά από δικαιολογίες να βάλει στο τραπέζι για να ελαχιστοποιήσει την αρνητική συμπεριφορά του. Ενα μη εθισμένο άτομο μπορεί να αναγνωρίσει την αρνητική συμπεριφορά του και να επιλέξει να την διορθώσει, αλλά αυτό δεν είναι συνηθισμένο με έναν εθισμένο. Αυτός, αντί να παραδεχθεί το πρόβλημα, θα προσπαθήσει να πείσει τους άλλους γιατί πρέπει να συνεχίσει την ίδια συμπεριφορά. Αυτός είναι ο λόγος που μια παρέμβαση της οικογένειας ή των φίλων, προκειμένου να πείσουν τον εθισμένο να προχωρήσει σε θεραπεία, πιθανότατα θα αποτύχει. Στις περισσότερες περιπτώσεις ένας εξαρτημένος θα πρέπει να θέλει πραγματικά να αλλάξει, προκειμένου η προσπάθειά του να φέρει αποτέλεσμα.