Ακαταστασία εναντίον αποθησαύρισης: Ποια είναι η διαφορά;

Πότε είναι το χάος κάτι περισσότερο από… χάος; Πρέπει να αρχίσετε να ανησυχείτε μήπως ο σωρός από χαρτιά στο γραφείο σας ή τα σκορπισμένα ρούχα σας στο δωμάτιο υποδηλώνουν κάτι περισσότερο από ακαταστασία;

Μήπως μπορεί να φτάσετε στο σημείο κάποια στιγμή να γίνετε αντικείμενο ρεπορτάζ στην τηλεόραση, εξαιτίας αγανακτισμένων γειτόνων; ΄Η μήπως τα δωμάτια του σπιτιού σας μοιάζουν με αντίστοιχα που βλέπετε σε ξένα ριάλιτι με νοικοκυρές και συνεργεία που αναλαμβάνουν να ξεσκαρτάρουν το χάος;

Τι είναι η αποθησαύριση;

Η συμβατική έννοια του όρου σημαίνει συγκέντρωση γνωστικών στοιχείων επιστημονικού υλικού. Ομως, η σημερινή ερμηνεία απέχει παρασάγγας από τη συγκεκριμένη έννοια και αναφέρεται πλέον σε κάποιον που συλλέγει «θησαυρούς», τεράστιες ποσότητες πραγμάτων, συχνά ευτελούς αξίας, όπως κούτες και χαρτιά. Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να μην έχουν απλά ένα ανοιχτήρι κονσέρβας, αλλά 10.

Ο «αποθησαυριστής» το βρίσκει οδυνηρό να πετάξει πράγματα γι’ αυτό δεν το κάνει ποτέ. Τα μαζεύει σε σωρούς με τρόπο που συχνά δεν είναι ασφαλής, ή που μπορεί να επηρεάζει τις σχέσεις και συναλλαγές του με τους άλλους, ειδικά αν μοιράζεται μ’ αυτούς κοινόχρηστους χώρους.

Πολλές φορές αποθηκεύει αντικείμενα ακόμα και στις ντουσιέρες ή τις μπανιέρες (με αποτέλεσμα να αρχίσει να υπάρχει πρόβλημα και με την προσωπική του υγιεινή…) ή σε σκάλες και διαδρόμους, με αποτέλεσμα να μην μπορεί  κανείς να περπατήσει ανάμεσά τους και οι πτώσεις ή οι πυρκαγιές να μπορούν να συμβούν ανά πάσα στιγμή.

Κάποιες φορές αυτή η εμμονή μπορεί να γίνει αντικείμενο κρίσης σε έναν γάμο όταν ο ένας από τους δύο συζύγους δεν μπορεί να αντισταθεί στη συλλογή φαινομενικά άχρηστων αντικειμένων σε ένα σπίτι που είναι ήδη γεμάτο από πράγματα.

Μόλις το 2013 η διαταραχή της αποθησαύρισης αναγνωρίστηκε ως μία ξεχωριστή ψυχική ασθένεια. Βέβαια, μόλις το 2%-5% του πληθυσμού έχει διαγνωστεί μ’ αυτήν την διαταραχή. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν πως για ορισμένους ανθρώπους η σοβαρή αποθησαύριση είναι μια μορφή ψυχαναγκαστικής διαταραχής. Αλλες μελέτες έχουν δείξει πως αυτή η συσσώρευση αντικειμένων μπορεί μερικές φορές να σχετίζεται με την Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα ή με άνοια.

Τι είναι η ακαταστασία;

Είναι ξεκάθαρη η διαφορά ανάμεσα στην αποθησαύριση και την ακαταστασία. Στη δεύτερη περίπτωση, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ζουν σε ένα σπίτι στο οποίο επικρατεί σε ένα βαθμό χάος, ωστόσο το σπίτι είναι ασφαλές για όσους το κατοικούν, αλλά και για τους επισκέπτες του. Τα δωμάτια χρησιμοποιούνται με τον τρόπο που πρέπει να χρησιμοποιούνται (χωρίς σωρούς χαρτιών στη μπανιέρα).

Μερικοί άνθρωποι συλλέγουν πολλά πράγματα, αλλά σε αντίθεση με την δουλειά του συλλέκτη, γι’ αυτούς οι συλλογές τους έχουν αξία ή προσωπική σημασία. Μπορεί να είναι διακοσμητικά από τις διακοπές τους, ή κάποια μοντέλα τρένων που κατασκευάζουν ή αγοράζουν και τούς δημιουργούν χαρά και υπερηφάνεια και όχι ντροπή ή θλίψη, συναισθήματα που συχνά συνοδεύουν την αποθησαύριση.

Η αποθησαύριση είναι μια ανησυχία της ψυχικής υγείας, ενώ η ακαταστασία βρίσκεται μόνο στα μάτια του θεατή, λένε οι ειδικοί. Διαφορετικοί άνθρωποι αισθάνονται άνετα με διαφορετικούς βαθμούς ακαταστασίας.

Τα άτομα με πρόβλημα σε επίπεδο ακαταστασίας, μπορεί να έχουν ένα θέμα με τη διατήρηση της καθαριότητας του σπιτιού τους, ακόμα κι αν πάρουν βοήθεια για τον καθαρισμό και την οργάνωση. Αργά ή γρήγορα το χάος θα επιστρέψει, αφού είναι μέσα στη φύση τους.

Πότε η ακαταστασία είναι πρόβλημα

Πολλές φορές η ακαταστασία μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή σας ζωή. Ρωτήστε τον εαυτό σας ερωτήσεις όπως οι παρακάτω:

* Εχετε αγοράσει πολλά ίδια πράγματα με την πάροδο του χρόνου, επειδή δεν μπορείτε να βρείτε αυτά που έχετε ήδη;

* Μήπως το γεγονός αυτό σας αποτρέπει να δέχεστε κόσμο στο σπίτι ή να έχετε αρκετά χρήματα;

* Μήπως καθυστερείτε να πληρώσετε τους λογαριασμούς σας, επειδή δεν μπορείτε να βρείτε πού τους έχετε αποθηκεύσει;

* Μήπως έχετε πρόβλημα να ετοιμάσετε το φαγητό στην ώρα του;

* Μήπως τα άτομα της οικογένειάς σας διαμαρτύρονται για τα πράγματά σας λέγοντας ότι είναι πεταμένα εδώ κι εκεί;

* Μήπως έχετε δημιουργήσει… κατσικόδρομους μέσα στο σπίτι σας και δίνετε πραγματικό αγώνα να περάσετε ανάμεσα σε αντικείμενα και κάθε λογής πράγματα;

* Αισθάνεστε ποτέ ότι είστε «εκτός ελέγχου» και νοιώθετε άσχημα κοιτάζοντας τους σωρούς της ακαταστασίας;

Αν οι περισσότερες απαντήσεις σας είναι καταφατικές, τότε μπορεί να υπάρχει πρόβλημα για εσάς και τη σχέση σας με τους άλλους.

Πώς να κρατήσετε την ακαταστασία  υπό έλεγχο

Παρακολουθήστε τι κάνετε. Οταν φέρνετε στο σπίτι τα γράμματα και τους λογαριασμούς πού τα βάζετε; Οταν δείτε πώς και πού τα αποθηκεύετε, μπορείτε να βρείτε μια καλύτερη ιδέα για να μη τα ψάχνετε μετά. Αν ανάμεσά τους βρίσκονται άχρηστα διαφημιστικά, μην κάνετε καν τον κόπο να τα ανεβάσετε στο σπίτι σας, ξεφορτωθείτε τα στον κάδο ανακύκλωσης.

Ονομάστε το πρόβλημα. Οι άνθρωποι συχνά λένε «καθάρισα το σπίτι, αλλά όλα ξαναέγιναν όπως πριν». Αυτές οι εκφράσεις σας απομακρύνουν από το πραγματικό ζήτημα που συμβαίνει στο χώρο σας. Δεν «έγιναν όπως πριν» από μόνα τους. Εγιναν εξαιτίας της συνήθειάς σας.

Ορίστε συγκεκριμένα όρια. Το να λέτε «θα αγοράζω λιγότερα πράγματα», είναι πολύ αόριστο. Καλύτερα είναι να πείτε «θα περιορίσω την ακαταστασία μου σε αυτό μόνο το δωμάτιο».

Αποδεχθείτε την τάξη ως ένα διά βίου μάθημα για εσάς. Είναι μια συνεχής πάλη, σα να χάνεις 20 κιλά και να θες να διατηρήσεις τον νέο πιο αδύνατο εαυτό σου. Θα μπορούσατε να ξαναπάρετε τα 5 κιλά πίσω, αλλά θα πρέπει να δουλέψετε σκληρά για να μην πάρετε 10 ή 15.

Δοκιμάστε να πάρετε βοήθεια. Ισως να μη μπορείτε να φέρετε εις πέρας το χάος μόνοι σας. Τότε θα πρέπει να πάρετε κάποια βοήθεια για να κάνετε το νοικοκυριό. Προσοχή, όμως, η βοήθεια δεν θα σας προσφέρει τίποτα αν μόλις το σπίτι τακτοποιηθεί αρχίσετε ξανά να είστε ακατάστατοι. Πρέπει να το θέλετε κι εσείς οι ίδιοι να βοηθήσετε τον εαυτό σας. Χρήσιμη θα είναι επίσης η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία και η θεραπεία υποκείμενων θεμάτων (αν υπάρχουν…), όπως η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα ή η κατάθλιψη.